Scientist Information in Marathi – विज्ञान हा जीवनाचा अविभाज्य भाग आहे. विकसनशील देश म्हणून भारताला विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा मोठा इतिहास आहे. कौटिल्याच्या अर्थशास्त्रापासून आर्यभट्टच्या संख्यासंकल्पनापर्यंत, वैदिक घोषवाक्यांमध्ये महान भारतीय शास्त्रज्ञांचे असे अनेक संदर्भ आहेत.
आज आपण भारतातील 15 महान शास्त्रज्ञांबद्दल जाणून घेणार आहोत ज्यांनी जगाला नवी दिशा देण्याचे काम केले आहे.
भारतीय शास्त्रज्ञाविषयी मराठीत माहिती,Indian Scientist Information in Marathi
10 scientist name and their inventions in marathi
1) सीव्ही रमण , ( C .V. raman information in Marathi,)
सीव्ही रमण-भारतीय शास्त्रज्ञ
चंद्रशेखर व्यंकट रमण यांना १९३० मध्ये प्रकाशाच्या विखुरण्याच्या त्यांच्या अग्रगण्य कार्यासाठी भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळाले. 7 नोव्हेंबर 1888 रोजी तिरुचिरापल्ली येथे जन्मलेले, ते विज्ञानातील नोबेल पारितोषिक मिळवणारे पहिले आशियाई आणि पहिले गैर-गोरे होते. रामन यांनी वाद्यांच्या ध्वनिशास्त्रावरही काम केले. तबला आणि मृदंगम यांसारख्या भारतीय ढोलकांच्या आवाजाच्या कर्णमधुर स्वरूपाचा शोध घेणारे ते पहिले होते.
त्यांचे विज्ञानातील योगदान अतुलनीय होते, ज्यासाठी त्यांना 1930 मध्ये भौतिकशास्त्राचे नोबेल पारितोषिक देण्यात आले. त्यानंतर 1954 मध्ये त्यांना भारतरत्नही देण्यात आला.
त्यांना आढळले की जेव्हा प्रकाश पारदर्शक पदार्थातून जातो तेव्हा काही विक्षेपित प्रकाश तरंगलांबीमध्ये बदलतो. या घटनेला आता रामन स्कॅटरिंग म्हणतात आणि या परिणामाला रामन प्रभाव म्हणतात.
2) जगदीशचंद्र बोस: ( jagdish chandra bose information in Marathi)
जगदीशचंद्र बोस – भारतीय शास्त्रज्ञ
बोस हे लंडनच्या रॉयल इन्स्टिट्यूशनद्वारे मान्यताप्राप्त पहिले भारतीय आधुनिक शास्त्रज्ञ मानले जातात. त्यांचा जन्म 30 नोव्हेंबर 1858 रोजी बिक्रमपूर, बंगाल प्रेसिडेन्सी, ब्रिटीश भारत (आता मुन्शीगंज जिल्हा, बांगलादेश) येथे झाला.
एक प्रसिद्ध बहुविज्ञान असल्याने, त्याने हे सिद्ध केले की वनस्पतींनाही भावना असतात आणि ते माणसाप्रमाणेच वेदना आणि प्रेम देखील अनुभवू शकतात. बोस यांनी क्रॅसोग्राफ (वनस्पतींमधील वाढ मोजण्यासाठी वापरला जाणारा) आणि पहिले वायरलेस डिटेक्शन डिव्हाईस देखील शोधून काढले.
मायक्रोवेव्ह ऑप्टिक्स तंत्रज्ञानाचे संस्थापक म्हणून त्यांना श्रेय देण्यात आले. बोस हे एक प्रमुख लेखक होते आणि बंगाली विज्ञानकथा सादर करणारे मानले जाते.
जगदीश चंद्र बोस यांना कम्पेनियन ऑफ द ऑर्डर ऑफ द इंडियन एम्पायर (1903), कम्पेनियन ऑफ द स्टार ऑफ इंडिया (1912) बनवण्यात आले आणि ते नाइट बॅचलर (1917) बनले.
3) होमी जे. भाभा ( Homi jahangir bhabha information in Marathi)
होमी जे. भाभा-भारतीय शास्त्रज्ञ
30 ऑक्टोबर 1909 रोजी मुंबईत जन्मलेल्या होमी जहांगीर भाभा यांनी क्वांटम सिद्धांतात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
भारताच्या अणुऊर्जा आयोगाचे अध्यक्ष बनणारे ते पहिले व्यक्ती होते. ग्रेट ब्रिटनमधून आण्विक भौतिकशास्त्रात आपली वैज्ञानिक कारकीर्द सुरू करून, भाभा भारतात परतले आणि काँग्रेस पक्षाच्या वरिष्ठ नेत्यांना, विशेषत: जवाहरलाल नेहरू यांना महत्त्वाकांक्षी अणु कार्यक्रम सुरू करण्यासाठी राजी करण्यात त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
ते अणुऊर्जा आस्थापना, ट्रॉम्बे (AEET) चे संस्थापक संचालक होते जे आता त्यांच्या नावावर भाभा अणु संशोधन केंद्र आहे.
4) एम विश्वेश्वरय्या ( m vishveshavryaiya informationi Marathi)
एम विश्वेश्वरय्या – भारतीय शास्त्रज्ञ
भारताचे महान अभियंता मोक्षगुंडम विश्वेश्वरय्या यांच्या स्मरणार्थ दरवर्षी १५ सप्टेंबर हा अभियंता दिन म्हणून साजरा केला जातो. त्यांचा जन्म १५ सप्टेंबर १८६१ रोजी चिक्कबल्लापूरजवळील मुदेनहल्ली येथे झाला.
1912 ते 1918 या काळात त्यांनी म्हैसूरचे दिवाण म्हणूनही काम केले. एक प्रख्यात विद्वान असण्याबरोबरच त्यांनी जलस्रोतांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी आपल्या अफाट ज्ञानाचे योगदान दिले आहे. स्वयंचलित स्लुइस गेट आणि ब्लॉक सिंचन प्रणालीच्या शोधाचे श्रेय विश्वेश्वरय्या यांना जाते.
सर एमव्ही यांनी सुचवले की भारताने औद्योगिक राष्ट्रांच्या बरोबरीने राहण्याचा प्रयत्न करावा कारण त्यांचा विश्वास होता की भारताचा विकास उद्योगांच्या माध्यमातून होऊ शकतो.
‘ऑटोमॅटिक स्लुइस गेट्स’ आणि ‘ब्लॉक इरिगेशन सिस्टिम’ शोधण्याचे श्रेय त्यांच्याकडे आहे, जे आजही अभियांत्रिकी चमत्कार मानले जातात.
1955 मध्ये त्यांना भारतरत्न आणि ब्रिटिश नाइटहूडने सन्मानित करण्यात आले.
5) एस. चंद्रशेखर ( s , chandarshekaraa information in Marathi)
चंद्रशेखर-भारतीय वैज्ञानिक हिंदी
विसाव्या शतकातील सर्वात महत्त्वाचे खगोलशास्त्रज्ञ, सुब्रह्मण्यन चंद्रशेखर यांचा जन्म 19 ऑक्टोबर 1910 रोजी लाहोर (तेव्हा ब्रिटिश भारताचा एक भाग) येथे झाला. ते सीव्ही रमण यांचे पुतणे होते. 1953 मध्ये चंद्रा अमेरिकेचे नागरिक झाले.
ते भौतिकशास्त्राच्या अभ्यासाबरोबरच खगोलशास्त्राच्या अभ्यासातही शास्त्रज्ञ होते. त्याने चंद्रशेखर मर्यादा देखील शोधून काढली, जिथे त्याने स्थिर पांढऱ्या बटू ताऱ्याचे जास्तीत जास्त वस्तुमान सिद्ध केले.
चंद्रशेखर यांना पद्मविभूषण (1968), भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक (1983), नॅशनल मेडल ऑफ सायन्स (1966) आणि इतर अनेक पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले.
त्यांचे सर्वोत्कृष्ट कार्य म्हणजे तार्‍यांकडून होणारे उर्जेचे विकिरण, विशेषतः पांढरे बौने तारे, जे मृत झालेल्या तार्‍यांचे तुकडे आहेत.
6) डॉ. विक्रम साराभाई ( vikram sarabhai information in Marathi)
डॉ. विक्रम साराभाई
12 ऑगस्ट 1919 रोजी अहमदाबाद येथे एका श्रीमंत कुटुंबात जन्मलेले, विक्रम साराभाई यांना भारतीय अंतराळ कार्यक्रमाचे जनक म्हणून स्मरण केले जाते. हे डॉ.साराभाईंचे सर्वात मोठे यश मानले जात होते.
वयाच्या २८ व्या वर्षी त्यांनी अहमदाबादमध्ये यशस्वीरित्या भौतिक संशोधन प्रयोगशाळा (पीआरएल) स्थापन केली.
भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) ची स्थापना करण्यात त्यांचा मोलाचा वाटा होता, जेव्हा त्यांनी रशियन स्पुतनिक प्रक्षेपणानंतर विकसनशील राष्ट्रासाठी अंतराळ कार्यक्रमाचे महत्त्व भारत सरकारला यशस्वीपणे पटवून दिले.
डॉ. साराभाई यांनी 1975 मध्ये रशियन कॉस्मोड्रोममधून आर्यभट्ट प्रक्षेपित करणारा भारतीय उपग्रह तयार करण्याचा आणि प्रक्षेपित करण्याचा प्रकल्प देखील सुरू केला.
त्यांना 1966 मध्ये पद्मभूषण आणि 1972 मध्ये त्यांच्या मृत्यूनंतर पद्मविभूषणने सन्मानित करण्यात आले. इस्रोच्या स्थापनेतील त्यांची प्राथमिक भूमिका सर्वांनाच ठाऊक असली तरी, इतर अनेकांच्या स्थापनेमागे त्यांचा हात होता हे कदाचित आपल्यापैकी अनेकांना माहीत नसेल. विशेषतः इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट, अहमदाबाद (IIM-A) आणि नेहरू फाउंडेशन फॉर डेव्हलपमेंट
7) सलीम अली ( salim Ali information in Marathi)
सलीम अली – भारतीय शास्त्रज्ञ
सलीम मोइझुद्दीन अब्दुल अली, 12 नोव्हेंबर 1896 रोजी मुंबईत जन्मलेले, पक्षीशास्त्रज्ञ आणि निसर्गशास्त्रज्ञ होते. सलीम अली हे भारतभर पद्धतशीर पक्षी सर्वेक्षण करणारे पहिले भारतीय होते आणि त्यांच्या पक्ष्यांच्या पुस्तकांनी उपखंडात पक्षीविज्ञान विकसित करण्यास मदत केली.
1947 नंतर बॉम्बे नॅचरल हिस्ट्री सोसायटीच्या मागे भारताचा हा बर्डमॅन महत्त्वाचा व्यक्ती होता आणि संस्थेला सरकारी पाठिंबा मिळवण्यासाठी त्याने वैयक्तिक प्रभावाचा वापर केला. 1976 मध्ये त्यांना पद्मविभूषण हा भारताचा दुसरा सर्वोच्च नागरी सन्मान देण्यात आला.
8) श्रीनिवास रामानुजन ( Srinivasa Ramanujan Information in Marathi)
श्रीनिवास रामानुजन – भारतीय शास्त्रज्ञ
रामानुजन हे अनेक प्रतिभावंत होते. त्यांचा जन्म 22 डिसेंबर 1887 रोजी इरोड, तामिळनाडू येथे झाला.
कोणत्याही औपचारिक प्रशिक्षणाशिवाय रामानुजन हे महान भारतीय गणितज्ञ मानले जातात. त्याऐवजी, ते आर्थिक परिस्थितीमुळे कॉलेज सोडले होते.
रॉयल सोसायटीच्या फेलोशिपमध्ये सामील होणारे ते दुसरे आणि सर्वात तरुण भारतीय होते. गणिताच्या जगामध्ये त्यांच्या उत्कृष्ट योगदानामध्ये गणितीय विश्लेषण, संख्या सिद्धांत, अनंत मालिका आणि सतत अपूर्णांक यांचा समावेश होतो. तथापि, त्याच्या सर्वात प्रसिद्ध निष्कर्षांना पाईची अनंत मालिका म्हणतात.
या गणितज्ञांचे जन्मस्थान असलेले तामिळनाडू दरवर्षी त्यांचा वाढदिवस स्टेट आयटी डे म्हणून साजरा करते.
9) प्रफुल्लचंद्र रे ( praphul chandr re information in Marathi)
प्रफुल्ल चंद्र रे – भारतीय शास्त्रज्ञ
“भारतीय रसायनशास्त्राचे जनक” म्हणून ओळखले जाणारे, प्रफुल्ल चंद्र रे हे एक प्रसिद्ध भारतीय शास्त्रज्ञ आणि शिक्षक आणि पहिल्या “आधुनिक” भारतीय रासायनिक संशोधकांपैकी एक होते.
त्यांनी 1896 मध्ये मर्क्युरस नायट्रेटचे स्थिर संयुग शोधून काढले आणि 1901 मध्ये त्यांनी बंगाल केमिकल अँड फार्मास्युटिकल वर्क्स लिमिटेड या भारतातील पहिली फार्मास्युटिकल कंपनी स्थापन केली.
त्यांनी त्यांच्या हयातीत सुमारे 150 शोधनिबंध प्रकाशित केले. विज्ञानावरील त्यांचे अनेक लेख त्यांच्या काळातील प्रसिद्ध जर्नल्समध्ये प्रसिद्ध झाले. त्याच्या संशोधनात 1896 मध्ये स्थिर संयुग पारा नायट्रेटचा शोध, नायट्रेट आणि हायपोनाइट्राइट संयुगे आणि त्यांच्या संयुगे यांचा समावेश होता.
सल्फर, दुहेरी मीठ, होमोमॉर्फिज्म आणि फ्लोरिनेशन असलेल्या सेंद्रिय संयुगेवरही त्यांनी संशोधन केले.
प्रफुल्ल चंद्र किरण हे बुधाच्या नायट्रेट्सवरील त्यांच्या कामासाठी प्रसिद्ध होते, ज्याने इतर धातू आणि अमाईनच्या नायट्रेट्सचा अभ्यास करण्याचा मार्ग मोकळा केला.
10) एपीजे अब्दुल कलाम ( apj abdul kalam information in Marathi)
एपीजे अब्दुल कलाम – भारतीय शास्त्रज्ञ
भारताचे ‘मिसाईल मॅन’ अवुल पाकीर जैनुलब्दीन अब्दुल कलाम या नावाने १५ ऑक्टोबर १९३१ रोजी रामेश्वरम येथे मुस्लिम कुटुंबात जन्मले. 2002 ते 2007 पर्यंत भारताचे 11 वे राष्ट्रपती म्हणून काम केलेले डॉ कलाम हे भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित शास्त्रज्ञ होते.
कलाम यांनी भारतीय लष्करासाठी एक छोटे हेलिकॉप्टर डिझाइन करून आपल्या कारकिर्दीला सुरुवात केली. कलाम हे प्रसिद्ध अंतराळ शास्त्रज्ञ विक्रम साराभाई यांच्या अंतर्गत कार्यरत असलेल्या INCOSPAR समितीचा एक भाग होते. 1969 मध्ये, कलाम यांची भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) मध्ये बदली करण्यात आली, जिथे ते भारताचे पहिले स्वदेशी उपग्रह प्रक्षेपण वाहन (SLV-III) चे प्रकल्प संचालक होते, ज्याने जुलै 1980 मध्ये रोहिणी उपग्रह पृथ्वीच्या कक्षेत यशस्वीरित्या प्रक्षेपित केला. .
त्यांच्या पूर्वीच्या आयुष्यात डॉ. कलाम यांनी भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) आणि संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्था (DRDO) मध्ये एरोस्पेस अभियंता म्हणून काम केले. 1980 च्या दशकात इस्रोमध्ये या दिवसांमध्ये, डॉ. कलाम, जे तत्कालीन प्रकल्प संचालक होते, त्यांनी भारताचे पहिले स्वदेशी SLV-III (उपग्रह प्रक्षेपण वाहन) प्रक्षेपित केले, ज्याने रोहिणी उपग्रहाला पृथ्वीच्या जवळच्या कक्षेत यशस्वीरित्या तैनात केले.
1998 मध्ये पोखरण-2 अणुचाचण्यांमध्येही त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली होती, ज्यासाठी त्यांना राष्ट्रीय नायक देखील म्हटले गेले.
, कलाम यांना पद्मभूषण (1981) आणि पद्मविभूषण (1990) आणि सर्वोच्च नागरी पुरस्कार भारतरत्न (1997) यांसारख्या प्रतिष्ठित नागरी पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले आहे. त्यांना अनेक व्यावसायिक संस्थांकडून इतर अनेक पुरस्कार आणि फेलो देखील मिळाले आहेत.
विज्ञान काय आहे? विज्ञान कसे समजून घ्यावे? त्याची व्याख्या, विषय आणि शाखा
People also ask in Google,
Who is the No 1 scientist in India?
Ans – Chandrasekhara Venkata Raman (C.V Raman)
1 thought on “10 Scientist Information in Marathi,भारतीय शास्त्रज्ञाविषयी मराठीमध्ये माहिती 2023”