Lata Mangeshkar biography in Marathi – स्वरा कोकिला लता मंगेशकर ही केवळ भारतातीलच नव्हे तर संपूर्ण जगाची सर्वात प्रसिद्ध आणि अमूल्य गायिका आहे, तिने केवळ भारतातच नाही तर परदेशातही आपल्या सुरेल आवाजाची जादू केली आहे. कारण त्यांनी आपल्या मधुर आणि मंत्रमुग्ध आवाजाने संगीतात जो दर्जा स्थापित केला आहे तो कदाजीत कोणी गाठू शकेल.
Lata Mangeshkar Life Story in Marathi | लता मंगेशकर यांचा जीवनप्रवास
नाव (Name) लता दिनानाथ मंगेशकर
जन्म (Born) २८ सप्टेंबर १९२९
जन्मस्थान (Birthplace) इन्दोर मध्य प्रदेश
वय(Age) २०२० पर्यंत वय वर्ष ९०
वडील (Father Name) दिनानाथ मंगेशकर
आई (Mother Name) शेवंती मंगेशकर
भाऊ-बहीण मीना खाडीकर (बहीण),
आशा भोसले (बहीण),
उषा मंगेशकर (बहीण),
हृदयनाथ मंगेशकर (भाऊ).
नातेवाईक वर्षा भोसले (भाची),
पद्मिनी कोल्हापुरे (भाची),
तेजस्विनी कोल्हापुरे (भाची),
श्रद्धा कपूर (आजी),
सिद्धांत कपूर (आजोबा).
कार्य पार्श्वगायन, सुगम संगीत
पुरस्कार भारतरत्न (२००१)
Lata Mangeshkar biography in Marathi
लता मंगेशकर यांचा जन्म 28 सप्टेंबर 1929 रोजी मध्य प्रदेशातील इंदूर शहरातील गोमंतक मराठा कुटुंबात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव पंडित दीनानाथ मंगेशकर होते, ते शास्त्रीय गायक तसेच उत्तम नाट्य अभिनेते होते. लताजींच्या आईचे नाव शेवंती (शुधामती) होते. दीनानाथजींना दोन बायका होत्या, त्यापैकी शेवंती त्यांची दुसरी पत्नी होती.
हे देखील तुम्ही वाचू शकता | सिंधूताई सपकाळ यांचा जीवनचरित्र sindhutai sapkal biography in Marathi
लता मंगेशकर यांचे गुरू Singing Career of Lata Mangeshkar
लताजींचा संगीताशी संबंध बालपणापासूनच जोडला होता. त्यांचे वडील दीनानाथ मंगेशकर हे सुप्रसिद्ध शास्त्रीय गायक होते आणि ते नाट्यक्षेत्रातही सक्रिय होते. असे म्हणतात की वयाच्या पाचव्या वर्षी लताजींनी पहिल्यांदा नाटकात काम केले होते. या नाटकात त्यांचे वडीलही सहभागी झाले होते.
वडिलांना गाताना पाहून लताजींनी संगीताचे प्राथमिक प्रशिक्षण घेतले. तसेच, त्यांनी उस्ताद अमानत अली खान आणि नरेंद्र शर्मा यांच्याकडून संगीताचे औपचारिक शिक्षण घेतले. त्याला आपला गुरू मानते. लतादीदींनी जेव्हा चित्रपटात काम शोधायला सुरुवात केली तेव्हा त्या गायिका होणार हे ठरले नव्हते. सुरुवातीला त्यांनी अभिनयही केला.
Lata Mangeshkar Brother-Sisters Names in Marathi – लता मंगेशकर यांचे भाऊ-बहीण
लता मंगेशकर त्यांच्या भावंडांमध्ये सर्वात मोठ्या होत्या. याशिवाय त्यांना मीना खाटीकर, आशा भोसले आणि उषा मंगेशकर या तीन बहिणी आहेत. त्याचबरोबर लता मंगेशकर यांना एक भाऊ देखील आहे ज्याचे नाव हृदयनाथ मंगेशकर आहे. लता मंगेशकर यांच्यासोबत त्यांच्या तीन बहिणी आणि भाऊही संगीताच्या दुनियेशी संबंधित आहेत.
Lata Mangeshkar Education in marathi – शिक्षण
लता मंगेशकर त्यांच्या आयुष्यात फक्त एक दिवस शाळेत गेल्या. वास्तविक, पहिल्याच दिवशी लतादीदी शाळेत गेल्यावर त्यांनी तिची बहीण आशा हिलाही सोबत घेतले होते, पण तिच्या शिक्षकांनी आशाला वर्गात बसू दिले नाही, त्यामुळे ती पुन्हा शाळेत गेली नाही.
Lata Mangeshkar acting career लता मंगेशकर यांची अभिनय कारकीर्द
1942 मध्ये लतादीदी अवघ्या 13 वर्षांच्या असताना वडिलांच्या निधनानंतर कुटुंबाची संपूर्ण जबाबदारी त्यांच्यावर आली. नवयुग चित्रपत मूव्ही कंपनीचे मालक आणि मंगेशकर कुटुंबीय यांचे चांगले संबंध होते. या लोकांनीच लतादीदींना अभिनय आणि गायिका म्हणून तिची कारकीर्द प्रस्थापित करण्यास मदत केली. लता मंगेशकर यांना अभिनयात विशेष रस नसला तरी मजबुरीमुळे त्यांनी काही हिंदी आणि मराठी चित्रपटांमध्येही काम केले. लता मंगेशकर यांनी 1942 मध्ये मंगला गौर, 1943 मध्ये माझे बाळ, 1944 मध्ये गजभाऊ, 1945 मध्ये बडी माँ, 1946 मध्ये जीवन यात्रा अशा अनेक चित्रपटांमध्ये छोट्या भूमिका केल्या.
लता मंगेशकर यांचे लग्न
लता मंगेशकर यांचे लग्न होऊ शकले नाही. लहानपणापासूनच कुटुंबाचा भार त्यांना उचलावा लागला. ती या संसारात इतकी अडकली की तिला लग्नाचा विचार करायला वेळच मिळाला नाही.संगीतकार सी. रामचंद्र यांनी लता मंगेशकर यांना लग्नाचा प्रस्ताव ठेवला होता, पण लताजींनी तो नाकारला. लतादीदींनी याविषयी कधीच उघडपणे बोलले नाही, पण सी. रामचंद्र यांच्या व्यक्तिमत्त्वाने लतादीदी खूप प्रभावित झाल्या होत्या आणि त्यांना आवडल्या होत्या, असे म्हटले जाते.
एका मुलाखतीत सी. रामचंद्र यांनी सांगितले होते की, लतादीदींना त्यांच्याशी लग्न करायचे होते, पण ते आधीच विवाहित असल्याने त्यांनी नकार दिला. पण गंमत म्हणजे लताला नकार देण्यास सांगणाऱ्या सी. रामचंद्रने या घटनेनंतर आणखी एका महिला मैत्रिणी शांताला आपली दुसरी पत्नी बनवले होते.
1958 मध्ये सी. रामचंद्र यांच्याशी त्यांचे व्यावसायिक संबंध संपुष्टात आणल्याबद्दल एका मुलाखतीत, लतादीदी म्हणाल्या होत्या की एक रेकॉर्डिस्ट उद्योगात माझ्याबद्दल निंदनीय गोष्टी पसरवत आहे आणि मी सी. रामचंद्र यांना त्यांना काढून टाकण्यास सांगितले. पण त्या रेकॉर्डिस्टसोबत काम करण्यावर तो ठाम होता. यानंतर मी त्याच्यासोबत काम न करण्याचा निर्णय घेतला.
लतादीदींनी किती गाणी गायली?
लता मंगेशकर यांची कोणती गाणी आवडली किंवा लोकप्रिय राहिली याची यादी खूप मोठी आहे. लतादीदींनी बरीच गाणी गायली, त्यातील बहुतेक गाणी आवडली. काहींना मदन मोहनच्या संगीतातील लतादीदींची तर काहींना नौशादच्या संगीतातील गाणी आवडली. प्रत्येकाची स्वतःची आवड होती. लतादीदींनी किती गाणी गायली याबद्दल अतिशयोक्त दावेही केले गेले.
लतादीदींनी स्वत: सांगितले की तिने किती गाणी गायली हे माहित नाही कारण तिने रेकॉर्ड ठेवले नाही. त्याचे नाव गिनीज बुकमध्येही समाविष्ट करण्यात आले होते, पण त्यावरूनही बराच वाद झाला होता. 25 किंवा 30 हजार गाण्यांबद्दल बोलण्यात अर्थ नाही. लतादीदींनी जवळपास 5 ते 6 हजार गाण्यांना आवाज दिला आहे.
सन्मान आणि पुरस्कार
लता मंगेशकर यांना अनेक पुरस्कार आणि सन्मान मिळाले. मिळालेल्यापेक्षा जास्त पैसे त्याने नाकारले. 1970 नंतर, तिने फिल्मफेअरला सांगितले की ती सर्वोत्कृष्ट गायकाचा पुरस्कार घेणार नाही आणि त्याऐवजी तो नवीन गायकांना देण्यात यावा. लतादीदींना मिळालेले प्रमुख सन्मान आणि पुरस्कार पुढीलप्रमाणे आहेत.
भारत सरकार पुरस्कार
1969 – पद्मभूषण
1989 – दादासाहेब फाळके पुरस्कार
1999 – पद्मविभूषण
2001 – भारतरत्न
राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार
1972 – परी चित्रपटातील गाण्यांसाठी सर्वोत्कृष्ट महिला पार्श्वगायिकेचा राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार
1974 – कोरा कागज चित्रपटातील गाण्यांसाठी सर्वोत्कृष्ट महिला पार्श्वगायिकेचा राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार
1990 – लेकीन चित्रपटातील गाण्यांसाठी सर्वोत्कृष्ट महिला पार्श्वगायिकेचा राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार
फिल्मफेअर पुरस्कार
1959 – “आजा रे परदेसी” (मधुमती)
1963 – “काहे दीप जले कही दिल” (वीस वर्षांनी)
1966 – “तू माझे मंदिर आहेस, तू माझी पूजा करतोस” (खानदान)
1970 – “तू माझ्यापेक्षा चांगला दिसतोस” (जगण्याचा मार्ग)
1993 – फिल्मफेअर जीवनगौरव पुरस्कार
1994 – “दीदी तेरा देवर दिवाना” (हम आपके है कौन) साठी विशेष पुरस्कार
2004 – फिल्मफेअर स्पेशल अवॉर्ड: 50 वर्षे पूर्ण करणाऱ्या फिल्मफेअर अवॉर्ड्सच्या निमित्ताने गोल्डन ट्रॉफी प्रदान करण्यात आली.
महाराष्ट्र राज्य चित्रपट पुरस्कार
1966 – सर्वोत्कृष्ट पार्श्वगायक
1966 – सर्वोत्कृष्ट संगीत दिग्दर्शक (‘आनंदघन’)
1977 – जैत रे जैतसाठी सर्वोत्कृष्ट पार्श्वगायक
1997 – महाराष्ट्र भूषण पुरस्कार
2001 – महाराष्ट्र रत्न
लता मंगेशकर यांचे टोपण नाव
लता मंगेशकर यांना टोपण नाव ‘स्वर कोकिला’ असेही म्हणतात